De kleine knut zorgt voor grote problemen
Knutten zijn de kleine steekvliegjes die paarden grote problemen kunnen bezorgen! Ze zijn namelijk verantwoordelijk voor zomereczeem bij paarden. Zomereczeem is de meest voorkomende allergische huidaandoeningen bij paarden. Van de IJslandse paarden, geïmporteerd uit IJsland, ontwikkelt maar liefst de helft zomereczeem. Ook bij Friese paarden in Nederland komt zomereczeem met ruim 18% veelvuldig voor.
Culicoides obsoletus, de veroorzaker van zomereczeem bij paarden
Welke soorten knutten bestaan er?
Er bestaan vele soorten knutten, waarvan er ongeveer honderd in Nederland voorkomen. Slechts enkele hiervan zijn relevant voor zomereczeem bij paarden.
Dit is niet Culicoides Robertii, die op veel Nederlandstalige internetsites als de veroorzaker van zomereczeem genoemd wordt. Sterker nog, de Culicoides Robertii bestaat helemaal niet!
De veroorzaker van zomereczeem is Culicoides obsoletus (en enkele sterk verwante soorten). Deze in heel West-Europa veel voorkomende knut van slechts 1 mm verzaakt veel leed bij paarden met zomereczeem.
Het werkt als volgt: om eitjes te kunnen leggen, hebben de vrouwtjes bloed nodig. Hiervoor doorboren ze met hun monddelen, een soort mini zaagjes, de paardenhuid om een oppervlakkig bloedvaatje te bereiken. Tijdens het bijten brengen ze bepaalde eiwitten in de huid om de bloedstolling tegen te gaan. Dit geeft de knut gelegenheid om ze zich langer aan het bloed tegoed kunnen doen.
Paarden met zomereczeem zijn allergisch voor deze knutteneiwitten (de allergenen) waardoor het na een knuttenbeet erg gaat jeuken. Er ontstaan jeukende bultjes. Als gevolg van de allergische reactie en het schuren van de paarden om de jeuk te verlichten, ontstaan de karakteristieke eczeem- en schuurplekken. Deze kale plekken ontstaan vooral op plekken waar de knutten makkelijk bij de huid kunnen komen, zoals bij de staart en manen, waar de haren wat verder uit elkaar staan. Zomereczeem wordt niet voor niets ook staart- en maneneczeem, of kortweg SME, genoemd.
De manenkam van een Shetlander met typische zomereczeem symptomen: afgeschuurde manen en een schilferige, geïrriteerde en verdikte huid.
Onderzoek naar knuttenallergenen
Bij de Wageningen Universiteit wordt onderzoek gedaan naar de knuttenallergenen. Het doel is om op basis van deze allergenen uiteindelijk een immuuntherapie (desensibilisatietherapie) voor paarden met zomereczeem te ontwikkelen. Na identificatie van de allergenen worden deze in het laboratorium nagemaakt en vervolgens met een hulpstof in de paarden geïnjecteerd. Door de hulpstof “leert” het immuunsysteem om niet langer allergisch op deze eiwitten te reageren.
De eerste resultaten met zo’n “desensibilisatietherapie” in enkele Shetland pony’s hebben bemoedigende resultaten laten zien. De pony’s reageerden na een desensibilisatiekuur met 4 allergenen veel minder allergisch op deze knutteneiwitten dan bij aanvang van de behandeling.
De pony’s reageerden helaas nog wel allergisch op andere knuttenallergenen. Inmiddels zijn er 17 verschillende allergenen van Culicoides obsoletus geïdentificeerd. Gelukkig reageren de meeste paarden met zomereczeem niet allergisch op al deze 17 allergenen, maar “slechts” op een stuk of 3-7 hiervan. Welke dat precies zijn verschilt per paard.
Binnen Wageningen Universiteit wordt daarom ook hard gewerkt aan de ontwikkeling van een diagnostische test waarmee bepaald kan worden voor welke knuttenallergenen een paard precies allergisch is. Op basis van deze informatie kan dan een op maat gemaakte desensibiliteitkuur samengesteld worden. Voorlopig is een effectieve desensibilisatietherapie voor zomereczeem echter nog toekomstmuziek.
Wat kun je doen om je paard met zomereczeem te helpen?
Maar wat kun je dan wel doen om je paard met zomereczeem te helpen? Zo’n paard pas een allergische reactie ontwikkelen als hij door knutten gebeten wordt. Vandaar dat de symptomen van zomereczeem ook pas in de warmere maanden optreden, als de knutten actief zijn. Door zoveel mogelijk te voorkomen dat de knutten je paard kunnen bijten, kun je een hoop narigheid voorkomen.
Een goede eczeemdeken zal bijvoorbeeld helpen. De locatie waar je paard staat kan ook veel uitmaken. Knutten zijn namelijk slechte vliegers, veel slechter dan muggen. Hierdoor kun je aan de kust (waar vaak een wind van zee waait) wel door “gewone” muggen gestoken kunnen worden, maar zal je paard daar nauwelijks last van knutten ondervinden. Maar je paard met zomereczeem aan de kust stallen, zal voor de meeste mensen echter geen optie zijn...
Omdat knutten vooral bij zonsondergang actief worden kan het helpen ze voor die tijd naar stal te brengen. De stal moet dan wel zo ingericht zijn dat het paard zich niet aan een (scherpe) rand kapot kan schuren. Een ventilator in de stal kan verder helpen om het de slecht vliegende knutten moeilijk te maken je paard te bereiken. Insectenwerende sprays kunnen ook helpen, maar zijn natuurlijk niet goed voor het milieu en bij veelvuldig gebruik waarschijnlijk ook niet voor je paard.
Mochten de bovengenoemde maatregelen niet praktisch zijn of onvoldoende ondersteuning bieden dan kun je ten slotte ondersteuning overwegen met voeding om het paard van binnenuit te beschermen tegen de allergie. Ook kun je de aangedane kale plekken bij het paard behandelen met een huidherstellende en ontstekingsremmende olie. Meer informatie vind je hier.
| Hallo! Mijn naam is Ivy, ik ben dierwetenschapper, afgestudeerd aan de Universiteit van Wageningen. Mijn scriptie heb ik geschreven over het ontwikkelen van een test om zomereczeem te detecteren. Daarvoor heb ik me verdiept in de oorzaken van zomereczeem onder begeleiding van dr. Edwin Tijhaar. Edwin is veterinair immunoloog en een van de oprichters van Cool4Horses. | 
|